2023 rok może kojarzyć się przedsiębiorcom jak i pracownikom z wieloma zmianami obejmującymi zmiany w zawieraniu umów o pracę na okres próbny, zmiany w dokumentacji pracowniczej, wprowadzeniem kontroli trzeźwości czy pracy zdalnej a również przepisów o uprawnieniach rodzicielskich, które są wynikiem wprowadzenia dyrektywy „work-life balance”.
Zmienione uprawnienia rodzicielskie obejmują wydłużenie urlopu rodzicielskiego do 41 tygodni z czego dodatkowe 9 tygodni urlopu przysługuje jednak wyłącznie drugiemu z rodziców. Wprowadzenie takich zmian ma na celu zwiększenie roli drugiego rodzica w wychowaniu dziecka, jak również ułatwienie matce powrotu do aktywności zawodowej.
Nowe przepisy obowiązują od 26 kwietnia 2023 r. a ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw na początku kwietnia.
URPAWNIENIA RODZICIELSKIE – ZMIANY W URLOPACH
Urlop macierzyński stanowi pierwszy urlop, który przysługuje po narodzinach dziecka. Jest obowiązkowy, płatny i jego czas trwania uzależniony jest od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego następujący po nim urlop określany jest mianem urlopu rodzicielskiego. W okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński.
Zgodnie z nowelizacją Kodeksu Pracy okres urlopu rodzicielskiego został wydłużony o 9 tygodni a czas trwania urlopu uzależniony jest od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie. Warto zaznaczyć, że urlop rodzicielski dotyczy również osób, które wzięły na wychowanie dzieci.
Pobieranie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego/ rodzicielskiego uzależniony jest okresu ustalonego przepisami Kodeksu Pracy. W związku z tym, że okres urlopu uległ wydłużeniu, wydłużył się również czas za jaki przysługuje zasiłek.
UPRAWNIANIA RODZICIELSKIE A DŁUGOŚĆ URLOPU MACIERZYŃSKIEGO:
Urlop macierzyński jak wspomniano powyżej uzależniony jest od ilości urodzonych dzieci podczas porodu i wynosi:
- 20 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka,
- 31 tygodni – przy urodzeniu dwójki dzieci,
- 33 tygodnie – przy urodzeniu trójki dzieci
- 35 tygodni przy urodzeniu czwórki dzieci
- 37 tygodni jeśli urodzono co najmniej pięcioro dzieci
UPRAWNIANIA RODZICIELSKIE A DŁUGOŚĆ URLOPU RODZICIELSKIEGO:
W sytuacji urodzenia bądź przysposobienia:
- 1 dziecka – rodzicowi przysługuje urlop rodzicielski przez okres 41 tygodni jednak z tego wymiaru 9 tygodni dedykowana jest wyłącznie jednemu z rodziców co oznacza, że jeden z rodziców może skorzystać z 32 tygodni urlopy a pozostała część trwająca 9 tygodni przeznaczona jest dla drugiego rodzica. Jeśli jednak drugi rodzic nie wybierze urlopu, okres ten przepada.
- 2 bądź więcej dzieci – przysługuje 43 tygodnia urlopu,
- w szczególnych warunkach zasiłek wypłacany jest przez okres 38 tygodni między innymi w sytuacji przyjęcia przez rodzinę zastępczą na wychowanie dziecka w wieku do lat 7 bądź do 10 lat jeżeli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny oraz w sytuacji przyjęcia przez osobę ubezpieczoną na wychowanie dziecka do lat 14 przy spełnieniu wymogu jakim jest złożenie wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.
UPRAWNIENIA RODZICIELSKIE A URLOP OJCOWSKI – PO ZMIANACH
Zasady przyznawania urlopu ojcowskiego zostały określone w art. 1823 Kodeksu pracy, którego treść otrzymała nowe brzmienie z dniem 26 kwietnia 2023 r. Nowe przepisy udzielania urlopu ojcowskiego nie będą dotyczyć pracowników, którzy są ojcami dzieci urodzonymi przed 26 kwietnia 2023 r.co oznacza, że mogą oni skorzystać z warunków udzielania urlopy na starych zasadach, czyli do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia. Nowych ojców będą dotyczyć nowe przepisy.
Po nowelizacji przepisów w celu sprawowania opieki nad dzieckiem ojciec dziecka ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni natomiast nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia bądź upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienia dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez nie 14 lat. Za ten okres ojcu dziecka przysługuje 100 % podstawy wymiaru zasiłku. Urlop może być wykorzystany jednorazowo albo w maksymalnie 2 częściach, z których żadna z nich nie może trwać krócej niż tydzień.
Urlop ojcowski może być wykorzystywany w tym samym czasie, w którym matka dziecka korzysta z urlopu macierzyńskiego jak i również po tym okresie. Do urlopu ojcowskiego ojciec wychowujący dziecko ma także prawo niezależnie od tego, czy matka dziecka korzysta z jakichkolwiek uprawnień rodzicielskich.
WYSOKOŚĆ ZASIŁÓW I TERMIN ZŁOZENIA WNIOSKU
Nowelizacja Kodeksu pracy zmieniła wysokość zasiłku macierzyńskiego. Od 26 kwietnia 2023 roku wynosi on 100 procent podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70 procent za okres urlopu rodzicielskiego.
Zasiłek uśredniony za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przysługuje w wysokości 81,5 % podstawy wymiaru zasiłku. Jest to jednak uzależnione od terminu złożenia wniosku przez pracownicę dotyczącego udzielenia urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Przepisy Kodeksu Pracy wskazują jednak termin przekazania pracodawcy wniosku o urlop rodzicielski. Powinno to nastąpić 21 dni od dnia porodu albo po przyjęciu dziecka na wychowanie. Jeżeli więc pracownica złoży wniosek do 21 dni od momentu porodu, będzie jej przysługiwał zasiłek w wysokości 81,5%
Jeżeli pracownica nie wykorzysta ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5 proc. w pierwszym roku życia dziecka, będzie jej przysługiwać jednorazowe wyrównanie zasiłku do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Co istotne jednorazowe wyrównanie będzie wypłacane na wniosek ! W takiej sytuacji zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
WNIOSEK O URLOP MACIERZYŃSKI I RODZICIELSKI – CO POWINIEN ZAWIERAĆ
We wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski prócz danych pracownika oraz pracodawcy należy zawrzeć:
- imię i nazwisko dziecka,
- datę urodzenia dziecka,
- okresy wykorzystania tych urlopów,
- oświadczenie, że drugi rodzic nie będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego.
