W 2023 roku wprowadzono szeroki parkiet zmian w Kodeksie Pracy związany między innymi z wprowadzeniem kontroli trzeźwości, wydłużenia urlopów macierzyńskich, zmian w zawieraniu umów o pracę oraz dokumentacji pracowniczej.
KONTROLA TRZEŹWOŚCI A AKTY PRAWNE REGULUJĄCE JEJ WPROWADZENIE:
W niniejszym artykule zostanie umówiona wprowadzona przez rządzących kontrola trzeźwości obowiązująca od 21 lutego b.r. Przepisy reguluje ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw [Dz.U.2023.240]. Zgodnie z nowelizacją Kodeksu Pracy wprowadzono przepisy regulujące kwestie kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność w organizmach innych środków działających podobnie do alkoholu. Lista tych środków została określona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. z 2023 r. poz. 317).
ŚRODKI DZIAŁAJĄCE PODOBNIE DO ALKOHOLU:
- opioidy,
- amfetamina i jej analogi,
- kokaina,
- kannabinoidy,
- benzodiazepiny.
OBOWIĄZEK PRACODAWCY A BEZPIECZEŃSTWO OSÓB I MIENIA:
Zgodnie z art. 22 (1c) § 1. Kodeksu Pracy pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników jak i innych osób lub ochrony mienia. Na pracodawcy spoczywa obowiązek poinformowania pracowników o wprowadzeniu kontroli przynajmniej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzenia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie jest to obowiązek pracodawcy tylko uprawnienie.
Jednym z obowiązków pracodawców jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Pojawienie się pracownika z zakładzie pracy bądź innym miejscu pracy, którego stan wskazuje na spożycie alkoholu lub spożycie środków działających podobnie może narazić pozostałe osoby na utratę zdrowia bądź życia, dlatego też pracodawcy zyskali nowe uprawnienie jakim jest kontrola zatrudnianych przez niego pracowników. Kontrolowani więc mogą być pracownicy stwarzający zagrożenie dla życia i zdrowia innych osób lub mienia a także ci wykazujący oznaki nietrzeźwości. Owej kontroli dokonuje się poprzez badanie wydychanego powietrza za pomocą urządzenia, które posiada ważny certyfikat. W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości pracodawca ma zakaz dopuszczenia pracownika do pracy, a wynik badania powinien zarchiwizować w aktach osobowych pracownika w części E.
KONTROLA TRZEŹWOŚCI A FORMY BADANIA:
-
badanie prewencyjne
to takie, które nie będzie wymagać wystąpienia uzasadnionego wystąpienia podejrzenie co do trzeźwości. Celem prowadzenia badania prewencyjnego jest przede wszystkim ograniczenie ryzyka przyjścia do pracy pracowników pod wpływem alkoholu co może wpłynąć na poziom bezpieczeństwa w miejscu pracy jak i higienę pracy. Krótko mówiąc pracownik może spodziewać się, że zostanie objęty badaniem w określonej z góry częstotliwości oraz czasie.
-
badanie w przypadku uzasadnionego podejrzenia
stosowane będzie w sytuacji stawienia się pracownik do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.
To pracodawca podejmie decyzję czy będzie realizował dwie formy badania czy jedną z nich.
KONTROLA TRZEŹWOŚCI A ZASADY I AKTY PRAWNE REGULUJĄCE JEJ PROWADZENIE:
Zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości muszą być uregulowane w aktach wewnątrzzakładowych takich jak regulamin pracy, układ zbiorowy czy obwieszczenie a treść zapisów musi obejmować:
- Grupę pracowników, którzy zostaną objęci kontrolą. Pracodawca powinien samodzielnie wskazać grupę/grupy pracowników , którzy zostaną objęci kontrolą trzeźwości. Mogą to być wybrane stanowiska, działy, grupy zawodowe – nie istnieje żaden katalog wskazujący a nawet narzucający na pracodawców skontrolowanie określonych pracowników pracujących na danym stanowisku, dlatego też pracodawcy mają swobodę w podejmowaniu decyzji mając na uwadze w jakim celu zostały wprowadzone wyżej omówione przepisy. Kontrola trzeźwości może obejmować wszystkich pracowników.
- Sposób przeprowadzenia kontroli – również rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, jej częstotliwości (czy codziennie czy sporadycznie), czas (czy przed rozpoczęciem pracy czy w trakcie.
JAK POSTĄPIĆ W PRZYPADKU PODEJRZENIA NIETRZEŹWOŚCI?
W momencie podejrzenia, że pracownik stawił się od pracy nietrzeźwy należy nie dopuścić go do podjęcia pracy aby nie narażać pozostałych osób na niebezpieczeństwo. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika w sposób pisemny bądź ustny o swoim podejrzeniu i w przypadku zakwestionowania zasadności takich podejrzeń przez pracownika, pracodawca może może skorzystać z nowego uprawnienia jakim jest dokonanie kontroli alkomatem – o ile zgodnie z wewnątrzzakładowymi przepisami pracownik jest objęty kontrolą prewencyjną bądź wezwać policję. Należy pamiętać o sporządzeniu notatki o przeprowadzeniu kontroli. Analogicznie zasady postępowania obowiązują w sytuacji podejrzenia spożycia przez pracownika innych środków o podobnym działaniu
Informacja o przeprowadzonej kontroli trzeźwości, z uwzględnieniem daty, godziny i minuty badania oraz jego pozytywnym wyniku, powinna być przetwarzana i przechowywana przez rok od dnia jej zebrania.
W przypadku stwierdzenia nietrzeźwości, pracodawca może nałożyć na pracownika karę porządkową, upomnieć pracownika lub rozwiązać z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Informacja powinna być przechowywana w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą. Jeśli informacje te mogą stanowić dowód w postępowaniu sądowym, okres przechowywania wydłuża się do czasu zakończenia postępowania