Opłacane co miesiąc przez osoby prowadzące działalność gospodarczą składki do ZUS niewątpliwie są dla wielu z nich sporym obciążeniem finansowym, zwłaszcza na początku prowadzenia własnego biznesu. Dla osób, które dopiero zakładają własną firmę, przewidziano określone ulgi w ZUS. Aby z nich skorzystać, trzeba spełnić określone kryteria.
Działalność nierejestrowa
Aby spróbować swoich sił w prowadzeniu własnej firmy, nie trzeba od razu rejestrować jej w ewidencji działalności gospodarczej. Można bowiem prowadzić tzw. działalność nieewidencjonowaną. W art. 5 ustawy – Prawo przedsiębiorców przewidziano możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez jej formalnej rejestracji. Jest to możliwe w przypadku, gdy uzyskiwane z tej działalności przychody nie przekroczą w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. jest to 1.125 zł, tj. 50% z kwoty 2.250 zł). Osoba prowadząca taką działalność nie musi jej rejestrować w CEIDG. Nie ma też obowiązku zgłaszać się jako przedsiębiorca do jakichkolwiek ubezpieczeń w ZUS, tj. społecznych ani zdrowotnego. Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną nie jest – dla celów ZUS – traktowana jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność.
Należy jednak pamiętać, że nie podlegając ubezpieczeniu zdrowotnemu nie można korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej gwarantowanych przez NFZ. Aby było to możliwe, osoba prowadząca działalność nierejestrową powinna posiadać inny tytuł do ubezpieczeń (np. jako pracownik, zleceniobiorca czy osoba pobierająca świadczenie emerytalne lub rentowe) lub być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny osoby ubezpieczonej (np. przez pracującego małżonka). Gdyby nie było to możliwe, może zgłosić się do tego ubezpieczenia dobrowolnie – na podstawie umowy zawartej z NFZ (jeżeli ma miejsce zamieszkania w Polsce).
Ulga na start
Ulga na start jest skierowana do osób fizycznych rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie wpisu do CEIDG (także jako wspólnik spółki cywilnej). Polega ona na tym, że przez 6 miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia podjęcia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a zgłasza się jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego (na druku ZUS ZZA) i opłaca za siebie składkę zdrowotną. Aby z niej skorzystać, przedsiębiorca powinien spełniać warunki określone w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców.
Aby skorzystać z ulgi na start, przedsiębiorca:
|
Korzystanie przez nowego przedsiębiorcę z ulgi na start nie jest w żaden sposób związane z faktycznie osiąganym przez niego przychodem z racji prowadzonej firmy i jego wysokością.
W okresie korzystania z ulgi na start przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać za siebie składkę na to ubezpieczenie. Zgłoszenia powinien dokonać na druku ZUS ZZA, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 40 X X. Powinien też odpowiednio ubezpieczyć w ZUS zatrudnione przez niego osoby (np. pracowników, zleceniobiorców).
Okres ulgi na start
Przedsiębiorca, który spełnia warunki do ulgi na start, może z niej korzystać maksymalnie przez 6 miesięcy kalendarzowych. Początek tego okresu stanowi dzień faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności. Należy pamiętać, że przy ustalaniu 6-miesięcznego okresu ulgi na start bierze się pod uwagę pełne miesiące kalendarzowe. W przypadku gdy przedsiębiorca rozpocznie wykonywanie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca, wówczas w tym niepełnym miesiącu korzysta on już z preferencji, ale nie wlicza się go do puli 6 miesięcy trwania ulgi. Jeżeli w okresie korzystania z ulgi na start przedsiębiorca zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej, wówczas okres zawieszenia nie przerwie biegu 6 miesięcy.
Jednoczesne wykonywanie zlecenia
Wiele wątpliwości co do obowiązku ubezpieczeń powstaje w sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą korzysta z ulgi na start i jednocześnie wykonuje umowę zlecenia. Przedsiębiorcy korzystającego z tej preferencji nie uważa się – dla celów ubezpieczeń społecznych – za osobę prowadzącą działalność. Zawarta z taką osobą umowa zlecenia (o ile nie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) stanowi dla niej jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że powinna być zgłoszona (przez zleceniodawcę) jako zleceniobiorca do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego oraz mieć potrącane składki na te ubezpieczenia z wynagrodzenia uzyskiwanego ze zlecenia.
Tylko w przypadku, gdyby przedsiębiorca w okresie korzystania z ulgi na start zawarł umowę zlecenia w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, nie podlegałby wówczas jako zleceniobiorca żadnym ubezpieczeniom i nie miałby naliczanych i opłacanych składek z umowy zlecenia.
Rezygnacja z ulgi na start
Nowy przedsiębiorca korzystający z ulgi na start ma prawo z niej zrezygnować. Jeśli początkujący przedsiębiorca zdecyduje, że np. już po 3 miesiącach od rozpoczęcia wykonywania działalności chciałby się zgłosić do ubezpieczeń społecznych, to zostanie nimi objęty od dnia wskazanego w druku zgłoszeniowym (ZUS ZUA), ale nie wcześniej niż od dnia jego złożenia w organie rentowym (art. 18aa ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Należy jednak pamiętać, że jeśli przedsiębiorca np. po kolejnych 2 miesiącach od momentu zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych uzna, że decyzja o rezygnacji z ulgi na start była błędna, nie będzie mógł ponownie skorzystać z tej preferencji.
Preferencyjna podstawa wymiaru
Jeśli przedsiębiorca, który przez pierwszych 6 miesięcy prowadzenia firmy korzystał z ulgi na start, nie zlikwiduje działalności i nadal będzie ją prowadził, to wtedy obowiązkowe będą już dla niego ubezpieczenia społeczne (tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe). Dobrowolnie może przystąpić tylko do ubezpieczenia chorobowego.
Może jednak skorzystać z kolejnej preferencji, tzw. preferencyjnej podstawy wymiaru składek społecznych. Polega ona na tym, że przedsiębiorca opłaca za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru, wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. – 675 zł, a w 2020 r. będzie to kwota 780 zł). Jest to możliwe, o ile spełni warunki określone w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj.:
- nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania obecnej działalności nie prowadził innej pozarolniczej działalności,
- nie wykonuje na rzecz byłego pracodawcy takich samych czynności wchodzących w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej, jakie przed dniem jej rozpoczęcia wykonywał w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.
O zakończeniu ulgi na start przedsiębiorca powinien poinformować ZUS poprzez złożenie:
- wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 40 X X,
- zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz zdrowotnego na druku ZUS ZUA (na tym druku przedsiębiorca może też równocześnie dokonać zgłoszenia siebie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).
Jeśli przedsiębiorca będzie uprawniony do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru, wtedy w druku ZUS ZUA powinien podać odpowiedni kod tytułu ubezpieczenia (patrz tabela).
Gdyby przedsiębiorca nie spełniał warunków, aby korzystać z tej preferencji, składki na ubezpieczenia społeczne musiałby opłacać od zadeklarowanej podstawy, nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2019 r. – 2.859 zł).
Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia przysługuje przez 24 miesiące kalendarzowe. Przy ustalaniu tego okresu bierze się pod uwagę – analogicznie jak przy uldze na start – pełne miesiące kalendarzowe.
Do 24-miesięcznego okresu korzystania przez przedsiębiorcę z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru wlicza się czas, w którym nie miał on obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, np. z powodu zawieszenia działalności gospodarczej lub podlegania tym ubezpieczeniom z innego tytułu.
Źródło: http://www.gazetapodatkowa.gofin.pl/index.php?s=a&id=193212
