Stawki podatku VAT w transporcie drogowym osób i rzeczy

Wybór właściwej stawki podatku VAT dla oferowanych towarów i usług to zagadnienie, które niejednokrotnie sprawia wielu problemów przedsiębiorcom. Ma to również odzwierciedlenie
w transporcie drogowym, szczególnie międzynarodowym, gdzie usługa przewozu osób lub rzeczy może być opodatkowanymi różnymi stawkami podatku VAT. Jak prawidłowo określić odpowiednią stawkę podatku VAT w transporcie na fakturze?

W transporcie drogowym możliwe jest zastosowanie stawki podatku VAT w wysokości 23%, 8% lub 0%. W określonych sytuacjach usługa transportu nie podlega opodatkowaniu na terytorium kraju.

Transport osób

Transport osób, inaczej transport pasażerski, sklasyfikowany w PKWiU pod symbolem 49.31, co do zasady opodatkowany jest 8% stawką podatku VAT.

W myśl art. 28f ust. 1 miejscem świadczenia usług transportu pasażerów jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. W związku z powyższym jeśli przewoźnik wykonuje transport poza terytorium Polski wówczas płaci podatek VAT w każdym państwie, przez które przejeżdża.

Co istotne, nie ma tutaj znaczenia, czy nabywca jest czynnym podatnikiem VAT, czy też jest osobą fizyczną niebędącą podatnikiem.

W przypadku usług transportu międzynarodowego zastosowanie ma stawka 0%, jednak dotyczy to wyłącznie przewozu lub innego sposobu przemieszczania się osób środkami transportu morskiego, lotniczego i kolejowego. Zatem w przypadku transportu lądowego osób brak jest możliwości zastosowania stawki 0%.

Przykład

Firma „Wesoły Autobus” wykonuje przewóz uczniów z Warszawy do Francji przez Niemcy. Usługa ta będzie opodatkowana zarówno w Polsce, jak i w Niemczech i Francji proporcjonalnie do ilości przejechanych kilometrów.

Transport rzeczy

Transport rzeczy, inaczej transport drogowy towarów, sklasyfikowany w PKWiU pod symbolem 49.41, co do zasady opodatkowany jest 23% stawką podatku VAT.

Jednak istotne znaczenie dla ustalenia miejsca opodatkowania i stawki podatku VAT ma określenie statusu usługobiorcy.

Transportu towarów na rzecz podatników

Zgodnie z ogólną zasadą z art. 28b ust. 1 miejscem świadczenia usług (w tym transportu towarów) na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Podmiot świadczący usługę na rzecz podatnika z innego państwa nie jest zatem zobowiązany do rozliczenia podatku VAT.

Przykład:

Firma ABC Sp. z o.o.  z siedzibą w Krakowie, na zlecenie firmy XYZ LTD z siedzibą w Londynie przewiozła towary na trasie Kraków – Barcelona. Miejscem świadczenia (opodatkowania) dla tej usługi jest terytorium Wielkiej Brytanii, gdzie firma XYZ LTD (usługobiorca) powinien zapłacić VAT.

Po stronie usługodawcy polskiego – firmy ABC Sp. z o.o. – zrealizowany transport nie skutkuje obowiązkiem rozliczenia (zapłaty) VAT w kraju (Polsce).

Należy jednak zwrócić uwagę na obowiązki jakie powinna spełnić firma ABC Sp. z o.o. w związku z wykonaną usługą:

– wystawienie faktury VAT – tzw. „NP”, tj. bez wykazywania stawki i kwoty VAT, ale z zawartą adnotacją „odwrotne obciążenie”

– wykazanie otrzymanego wynagrodzenia (kwoty odpowiadającej podstawie opodatkowania) w deklaracji VAT (poz. 21 i 22)

– wykazanie transakcji w informacji podsumowującej VAT UE.

Odnosząc się do art. 28b ust. 2 zaznaczyć trzeba, że w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności.

Przykład:

Spółka ABC z siedzibą w Łodzi świadczy usługi na rzecz włoskiej spółki XYZ. Przy czym zamawiającym wykonanie usługi oraz dokonującym zapłaty za nią jest w każdym przypadku oddział spółki XYZ w Warszawie.

Spółka ABC wystawia na rzecz spółki XYZ polską fakturę, w której usługa zostaje opodatkowana według właściwe stawki podatku VAT (23%)

Transportu towarów na rzecz niepodatników

Jak wskazuje art. 28f ust. 2 miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości.

Jeśli transport odbywa się w dwóch lub więcej krajach usługa powinna być opodatkowana proporcjonalnie w zależności od liczby przejechanych kilometrów (tak jak ma to miejsce w przypadku transportu osób).

Wyjątek stanowi jednak wewnątrzwspólnotowa usługa transportu towarów, tj. w przypadku, gdy rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna (załadunek towarów).

Przykład 1:

Polska spółka świadczy na rzecz obywatela polskiego, nieprowadzącego działalności gospodarczej, usługę transportu towarów z Francji do Szwajcarii. Usługa taka powinna zostać opodatkowana we Francji oraz w Szwajcarii (proporcjonalnie w stosunku do przejechanych kilometrów).

Przykład 2:

Firma transportowa ABC z siedzibą we Wrocławiu dokonała przewozu mebli
z Berlina do Paryża, przy czym środek transportu, którym towary były transportowane (przed załadunkiem w Niemczech), wyjechał z bazy przewoźnika zlokalizowanej w Poznaniu. Usługobiorcą była osoba fizyczna (niepodatnik). Miejscem opodatkowania dla opisanej usługi jest miejsce, w którym transport towarów się rozpoczął. Firma ABC powinna zatem rozliczyć VAT na terytorium Niemiec. Przejazd na trasie Poznań – Berlin nie stanowi odrębnej czynności opodatkowanej.

Transport międzynarodowy towarów

W określonych przypadkach przedsiębiorca może zastosować stawkę podatku VAT w wysokości 0%. Stawka 0% ma zastosowanie do usług transportu międzynarodowego (art. 83 ust. 3 pkt. 1), do którego zalicza się przewóz lub inny sposób przemieszczania się towarów:

1. z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE, a zatem przewóz towarów z Polski poza granice UE
2. z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium kraju, a zatem przewóz towarów z terytorium państwa niebędącego członkiem UE na terytorium Polski
3. Z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju (tranzyt), a zatem przewóz tranzytowy przez terytorium Polski podczas transportu towarów pomiędzy dwoma państwami niebędącymi państwami członkowskimi UE
4. z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE lub
   z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju, a zatem przewóz tranzytowy przez terytorium Polski podczas transportu towarów pomiędzy państwem członkowskim UE państwem nienależącym do UE

Ponadto obniżoną do 0% stawkę podatku VAT stosuje się również do:

• usług transportu towarów, jeżeli transport ten wykonywany jest w całości
  na terytorium kraju i stanowi część usługi transportu międzynarodowego
• wewnątrzwspólnotowych usług transportu towarów, jeżeli transport ten stanowi część usługi transportu międzynarodowego (poprzez wewnątrzwpólnotową usługę transportu towarów należy rozumieć transport towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich)
• usług transportu towarów świadczonych na rzecz podatnika będącego usługobiorcą tych usług, posiadającego na terytorium kraju siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności lub stałe miejsce zamieszkania, jeżeli transport ten wykonywany jest w całości poza terytorium kraju:

1. z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium UE lub
2. z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium UE do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju

Dokumentami stanowiącymi dowód świadczenia usług transportu międzynarodowego są w przypadku transportu:

• towarów przez przewoźnika lub spedytora – list przewozowy lub dokument spedytorski stosowany wyłącznie w komunikacji międzynarodowej, lub inny dokument, z którego jednoznacznie wynika, że w wyniku przewozu z miejsca nadania do miejsca przeznaczenia nastąpiło przekroczenie granicy z państwem trzecim, oraz faktura wystawiona przez przewoźnika (spedytora)
• towarów importowanych – oprócz dokumentów wskazanych powyżej, dokument potwierdzony przez urząd celny, z którego jednoznacznie wynika fakt wliczenia wartości usługi do podstawy opodatkowania z tytułu importu towarów
• towarów przez eksportera – dowód wywozu towarów

W przypadku braku powyższych dokumentów podatnik nie może stosować stawki podatku VAT w wysokości 0%.

Jak wynika z powyższej analizy, zastosowanie właściwej stawki podatku VAT w przypadku transportu drogowego nie jest czynnością oczywistą i  automatyczną. Zależy ona bowiem od kilku czynników, w tym od statusu usługobiorcy (podatnik/niepodatnik), jego siedziby, przebytej trasy czy posiadanych dokumentów potwierdzających rodzaj usługi. Zatem przed wystawieniem faktury należy wziąć pod uwagę wszystkie regulacje prawne.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 Nr 54 poz. 535)
2. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz.U. 2013 poz. 1719)