Praca w nadgodzinach to temat, który dotyczy wielu pracowników. Choć często jest to konieczność wynikająca z charakteru pracy lub nagłych sytuacji, warto pamiętać, że praca ponad wyznaczony czas pracy powinna odbywać się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy.
Czym są nadgodziny?
Nadgodziny to godziny pracy wykonywane ponad obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy. Innymi słowy, to czas spędzony w pracy ponad ustalony grafik.
Kiedy pracodawca może zlecić nadgodziny?
Pracodawca, chcąc zlecić pracownikowi pracę w nadgodzinach, musi spełnić kilka formalności. Przede wszystkim musi uzyskać zgodę niektórych pracowników na wykonanie takiej pracy. Ponadto, powinien prowadzić ewidencję czasu pracy, w której odnotowywane są godziny pracy w nadgodzinach.
Pracodawca może poprosić nas o pracę w nadgodzinach tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak:
- Sytuacje kryzysowe: np. awarie, katastrofy naturalne, kiedy trzeba szybko działać, by chronić ludzi, mienie lub środowisko.
- Specjalne potrzeby firmy: np. pilny projekt, który musi być szybko zrealizowany.
Kto nie może pracować w nadgodzinach?
Nie każdy może pracować w nadgodzinach. Z tego obowiązku zwolnieni są:
- Kobiety w ciąży: ich zdrowie i zdrowie dziecka są priorytetem.
- Młodociani: osoby młodociane nie powinny pracować dłużej niż jest to dla nich bezpieczne.
- Osoby niepełnosprawne: ich stan zdrowia często nie pozwala na dodatkowe obciążenia.
Zgoda na nadgodziny
Niektóre osoby muszą wyrazić zgodę na pracę w nadgodzinach, nawet jeśli nie chcą. Dotyczy to:
- Rodziców małych dzieci: jeśli mają dzieci do 8. roku życia.
- Pracowników narażonych na szkodliwe czynniki: np. pracujących w hałasie, z toksycznymi substancjami.
Ile możemy pracować ponad normę?
Istnieją ograniczenia dotyczące liczby godzin nadliczbowych. Nie możemy pracować zbyt długo w ciągu dnia, tygodnia, a nawet roku.
- Doba: Zwykle nie możemy pracować dłużej niż 13 godzin na dobę, by mieć wystarczająco dużo czasu na odpoczynek.
- Tydzień: Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym
- Rok: Liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym.
Rodzaje nadgodzin – kiedy pracujemy dłużej?
Nadgodziny dobowe:
- Nadgodziny dobowe za które pracownik nabywa prawo do normalnego wynagrodzenia z dodatkiem na podstawie art. 1511 § 1 Kodeksu pracy, powstają, kiedy czas pracy przekroczy normę dobową lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. Zgodnie z art. 129 § 1 k.p. czas pracy nie przekracza 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w maksymalnie 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Wyjątki od tego przepisu to:
–> system równoważnego czasu pracy,
–> praca przy dozorze urządzeń,
–> praca polegająca na pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
–> praca w ruchu ciągłym,
–> system skróconego tygodnia pracy,
–> weekendowy system czasu pracy, czyli praca wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Nadgodziny średniotygodniowe:
- Nadgodziny średniotygodniowe: występują po przekroczeniu średniotygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Jeśli przekroczymy ustaloną normę, np. 40 godzin na tydzień w 1 miesięcznym okresie rozliczeniowym. O ile nadgodziny dobowe wykazuje się z dnia na dzień, o tyle nadgodziny średniotygodniowe podsumowuje się dopiero po zakończeniu okresu rozliczeniowego, który może pokrywać się z miesiącem kalendarzowym, ale nie musi.
Wynagrodzenie za nadgodziny
Pracownikowi wykonującemu pracę w nadgodzinach przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Wysokość tego wynagrodzenia zależy od tego, w jakim okresie jest wykonywana praca w nadgodzinach (dni robocze, święta, niedziele) oraz od tego, czy praca w nadgodzinach była wcześniej planowana czy też wynikała z nagłych potrzeb pracodawcy.
Najwięcej zarobimy za pracę w:
- Nocy: Jeśli pracujemy w nocy, dostajemy 100% dodatkowej stawki za każdą godzinę.
- Niedziele i święta niebędące dniami pracy dla pracownika: również 100% dodatku.
- W dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
Za pracę w nadgodziny w pozostałe dni dostaniemy 50% dodatku.
Ważne: Jeśli przepracujemy więcej godzin niż powinniśmy w ciągu całego tygodnia (średnio tygodniowa norma czasu pracy), to za każdą dodatkową godzinę również dostaniemy 100% dodatku.
Inne formy wynagrodzenia za nadgodziny dla pracowników, którzy wykonują stale pracę po za zakładem pracy.
- Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wraz z dodatkiem, może być zastąpione ryczałtem
Praca w godzinach nadliczbowych może być także zrekompensowana pracownikowi przez udzielenie mu w zamian czasu wolnego. Udzielenie czasu wolnego zwalnia pracodawcę z obowiązku wypłaty pracownikowi 50% lub 100% dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Normalne wynagrodzenie z tytułu tej pracy nadal jest należne pracownikowi.
Kto nie dostaje dodatkowego wynagrodzenia za nadgodziny?
- Kierownictwo: Zazwyczaj osoby na wysokich stanowiskach nie mają prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach, ponieważ ich praca jest ściśle związana z zarządzaniem firmą.
Podsumowując
Praca w nadgodzinach jest wynagradzana dodatkowo, a wysokość tego wynagrodzenia zależy od tego, kiedy pracowaliśmy ponad ustalony czas. Im bardziej uciążliwy był czas pracy, tym wyższe jest dodatkowe wynagrodzenie.
Możemy też zamiast pieniędzy poprosić o czas wolny.
Ważne: Praca w nadgodzinach powinna być wyjątkiem, a nie regułą. Zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni dążyć do tego, aby czas pracy był odpowiednio zorganizowany i aby praca w nadgodzinach nie miała negatywnego wpływu na zdrowie i życie prywatne pracowników.
Zachęcam również do zapoznania się z artykułem na temat: Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek chorobowy
Potrzebujesz więcej informacji, skorzystaj z naszych usług: 733 339 337.
