Od 18 sierpnia 2023 r. przewoźników drogowych obowiązują nowe przepisy regulujące delegowanie kierowców w transporcie drogowym. Czego dotyczą, kogo obowiązują, jaki jest ich cel? Zachęcamy do zapoznania się z poniższym artykułem.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym (Dz. U. 2023, poz. 1523)
Zakres ustawy
Ustawa określa m.in zasady:
1) delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium RP
2) kontroli przestrzegania przepisów o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym na terytorium RP oraz realizacji obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem kierowców
3) kontroli drogowej delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium RP
4) współpracy między Inspekcją Transportu Drogowego oraz Państwową Inspekcją Pracy w zakresie przekazywania informacji związanych z delegowaniem kierowców w transporcie drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
5) współpracy z właściwymi organami innych państw członkowskich dotyczącej delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium RP i z tego terytorium
6) postępowania związanego z realizacją lub składaniem wniosków o powiadomienie o decyzji o nałożeniu na przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP i z tego terytorium administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej oraz o egzekucję takiej kary lub grzywny.
Delegowanie kierowców – kogo dotyczą przepisy?
Przepisy ustawy dotyczą przewoźników drogowych delegujących kierowcę na terytorium RP oraz kierowców delegowanych na terytorium RP.
Przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP rozumie się przewoźnika drogowego mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, który kieruje tymczasowo kierowcę będącego jego pracownikiem do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z realizacją usługi transportu drogowego przez tego przewoźnika.
Natomiast przez kierowcę delegowanego na terytorium RP należy uznać kierowcę zatrudnionego w warunkach odpowiadających warunkom określonym w art. 22 § 1 Kodeksu pracy w innym państwie członkowskim, tymczasowo skierowanego do pracy na terytorium RP przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP.
Warunki zatrudnienia kierowców delegowanych na terytorium RP
Przepisy określają, że przewoźnik drogowy delegujący kierowcę na terytorium RP oraz przewoźnik drogowy z państwa trzeciego delegujący kierowcę na terytorium RP zapewnia takiemu kierowcy warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów Kodeksu pracy oraz innych przepisów regulujących prawa i obowiązki pracowników.
Warunki zatrudnienia dotyczą:
1) norm i wymiaru czasu pracy oraz okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego;
2) wymiaru urlopu wypoczynkowego;
3) wynagrodzenia za pracę;
4) bezpieczeństwa i higieny pracy;
5) ochrony pracownic w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego;
6) zatrudniania młodocianych oraz wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko;
7) zasady równego traktowania oraz zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu;
8) należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową z miejsca pracy na terytorium RP do którego pracownik został delegowany, do innego miejsca pracy na terytorium RP lub poza terytorium RP.
Ustalając wynagrodzenie za pracę bierze się pod uwagę wszystkie obowiązkowe składniki wynagrodzenia wynikające z przepisów, w tym dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.
Przy porównywaniu wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi delegowanemu i wynagrodzenia za pracę, porównuje się całkowite kwoty wynagrodzenia brutto, a nie poszczególne składniki wynagrodzeń.
Do wynagrodzenia za pracę, wlicza się dodatek z tytułu delegowania w części, która nie stanowi zwrotu wydatków faktycznie poniesionych w związku z delegowaniem, takich jak koszty podróży, wyżywienia i zakwaterowania. W przypadku gdy prawo właściwe dla stosunku pracy pracownika delegowanego na terytorium RP nie określa części dodatku z tytułu delegowania, która stanowi zwrot wydatków faktycznie poniesionych w związku z delegowaniem, cały dodatek uznaje się za zwrot tych wydatków.
Obowiązki przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP
Przewoźnik drogowy delegujący kierowcę na terytorium RP składa zgłoszenie delegowania tego kierowcy najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu interfejsu publicznego połączonego z systemem IMI.
Przewoźnik drogowy delegujący kierowcę na terytorium RP jest obowiązany zapewnić, aby kierowca podczas delegowania dysponował następującymi dokumentami w postaci papierowej lub elektronicznej:
1) kopią zgłoszenia delegowania
2) dowodami potwierdzającymi wykonywanie przewozów drogowych na terytorium RP w szczególności w postaci listów przewozowych, dowodów, o których mowa w art. 8 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009, odpowiedniego zezwolenia, wypisu z zezwolenia wraz z obowiązującym rozkładem jazdy, formularza jazdy, odpowiedniej decyzji lub kopii umowy na realizowany przewóz, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 2 lit. a–d i g ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, o ile są wymagane,
3) zapisami tachografu, zawierającymi w szczególności symbole państw członkowskich, w których kierowca przebywał podczas wykonywania przewozów międzynarodowych lub przewozów kabotażowych, zgodnie z wymogami dotyczącymi rejestracji i prowadzenia dokumentacji na podstawie rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady.
Obowiązki przewoźnika drogowego z państwa trzeciego delegującego kierowcę na terytorium RP
Warto podkreślić, że przewoźnik drogowy z państwa trzeciego delegujący kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego ma nieco inne obowiązki:
1) składa do Państwowej Inspekcji Pracy zgłoszenie delegowania kierowcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego, każdorazowo, najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu formularza elektronicznego
2) wystawia każdorazowo, przed rozpoczęciem przewozu drogowego, potwierdzenie delegowania kierowcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego.
Przewoźnik drogowy z państwa trzeciego delegujący kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego jest obowiązany zapewnić, aby kierowca podczas delegowania dysponował:
1) sporządzonym w postaci papierowej potwierdzeniem delegowania kierowcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa trzeciego;
2) dowodami potwierdzającymi wykonywane przewozy drogowe, w szczególności w postaci listów przewozowych, odpowiedniego zezwolenia wymaganego w międzynarodowym transporcie drogowym lub formularza jazdy, na podstawie którego jest wykonywany przewóz;
3) zapisami tachografu.
Pozostałe zmiany
Analizując powyższe przepisy można byłoby założyć, iż ustawa ta w zasadzie niewiele zmienia w zakresie funkcjonowania polskich przewoźników. Jednak nic bardziej mylnego. Wprowadza ona bowiem zasadnicze zmiany w zakresie wynagradzania kierowców delegowanych, z uwagi na fakt, iż zmienia również przepisy innych aktów prawnych.
Jak czytamy na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w związku z tym, że kierowca wykonujący międzynarodowy transport drogowy jest tzw. pracownikiem wysoko mobilnym i może przebywać w trakcie jednej doby w więcej niż jednym państwie, może to spowodować utrudnienia w naliczaniu prawidłowej wysokości składek do ZUS-u i zaliczek na PIT.
Dlatego też ustawa wprowadziła zmianę zasad w zakresie systemu naliczania podstawy wymiaru składek ZUS oraz podatku PIT dla kierowców w transporcie międzynarodowym, mającą na celu zapewnienie przewoźnikom większej przewidywalności ponoszonych kosztów pracy oraz równe traktowanie i brak dyskryminacji wszystkich kierowców, niezależnie od przydzielanych kierowcom zadań i kierowników destynacji wykonywanych przez nich przewozów. Wprowadzone rozwiązania mają na celu ujednolicenie systemu naliczania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz wysokości zaliczki na podatek dochodowy kierowców.
Zmiany w podatku dochodowym
Zgodnie z omawianymi przepisami, wolne od podatku dochodowego są przychody ze stosunku pracy oraz umowy zlecenia, otrzymane przez kierowcę z tytułu wykonywania międzynarodowych przewozów drogowych na podstawie tego stosunku lub tej umowy, w wysokości stanowiącej równowartość 20 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą oraz zwrot kosztów:
- a) noclegu
- b) podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,
- c) niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,
- d) korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.
Zasady wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe
Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej.
Do kierowcy tych stosuje się odpowiednio, w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przepisy wydane na podstawie art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczące pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców.
W przypadku kierowców wykonujących zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, w skład przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, nie wchodzą:
1) kwota stanowiąca równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu za granicą, z zastrzeżeniem że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia;
2) należności stanowiące zwrot równowartości poniesionych przez kierowcę kosztów:
- a) noclegu,
- b) podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,
- c) niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,
- d) korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.
Do dni pobytu za granicą nie zalicza się:
– dni urlopu wypoczynkowego
– okresu przebywania na zwolnieniu lekarskim od pracy z powodu choroby
– okresu korzystania z urlopu bezpłatnego.
Jeżeli okres pobytu kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe za granicą jest krótszy niż 12 godzin, kwoty, o których mowa powyżej (60 euro w przypadku podstawy oskładkowania i 20 euro w przypadku podstawy opodatkowania) ulegają zmniejszeniu do:
1) 1/3 w przypadku pobytu do 8 godzin;
2) 1/2 w przypadku pobytu ponad 8 do 12 godzin.
Wynagrodzenie płatne w ratach
Istotną zmianą wprowadzoną przez przepisy jest możliwość wypłaty kierowcom wynagrodzenia w dwóch ratach.
W drodze odstępstwa, wynagrodzenie za pracę kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe, uznanego za pracownika delegowanego, może być płatne w dwóch ratach, w stałym i ustalonym z góry terminie:
1) pierwsza rata, z dołu, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego:
- a) w przypadku kierowców, których miesięczny przychód jest niższy niż przeciętne wynagrodzenie – w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za
- b) w przypadku kierowców, których miesięczny przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie – w wysokości przeciętnego wynagrodzenia;
2) druga rata, z dołu, niezwłocznie po ustaleniu pełnej wysokości wynagrodzenia, nie później jednak niż do 21 dnia następnego miesiąca kalendarzowego.”
