Należyta staranność przy badaniu kontrahenta VAT. Odliczenie podatku VAT będzie bezpieczniejsze

Odliczenie VAT nie jest możliwe w przypadku, gdy faktura wystawiona zostanie przez podmiot nieistniejący. Przy zachowaniu należytej staranności w badaniu kontrahenta, podatnik nawet w takim przypadku uprawniony będzie do doliczenia podatku. Podobnie, sprzedawca w transakcji objętej odwrotnym obciążeniem nie musi płacić podatku, gdy przy zachowaniu należytej staranności nie wiedział lub nie mógł wiedzieć o nierzetelnych działaniach nabywcy. Katalog czynności pozwalających na stwierdzenie należytej staranności jest szeroki i nie został wskazany do tej pory w przepisach prawa.

Aby zapewnić sobie prawo do odliczenia VAT lub prawo do nienaliczenia podatku w transakcji objętych odwrotnym obciążeniem należy wyeliminować (zminimalizować) ryzyko, że kontrahent nie istnieje lub że towar będący przedmiotem obrotu jest elementem przestępstwa podatkowego (podmiot uczestniczy w karuzeli podatkowej). Do czynności, które należy podjąć by podjęta była należyta staranność, należą:

• potwierdzenie statusu podmiotu poprzez jego sprawdzenie na stronie internetowej: https://ppuslugi.mf.gov.pl/ w udostępnionej przez Ministerstwo Finansów usłudze: „Sprawdzenie statusu podmiotu w VAT” na portalu podatkowym, gdzie podatnik może dokonać bieżącej weryfikacji kontrahenta. Usługa umożliwia sprawdzenie czy podmiot jest czynnym, zwolnionym podatnikiem VAT czy też nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT, co jest niezwykle istotne w procesie dokumentowania przeprowadzenie transakcji gospodarczej.
• potwierdzanie numeru VAT UE (VIES) na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies/?locale=PL – umożliwia uzyskanie potwierdzenia aktywności numeru VAT danego podmiotu zgodnie z art. 31 Rozporządzenia Rady nr 904/2010 z dnia 7 października 2010 r.
• złożenie wniosku o potwierdzenie, do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w zakresie, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony, zgodnie z art. 96 art. 13 ustawy o podatku od towarów i usług, czy też telefonicznego kontaktu z urzędem skarbowym w celu potwierdzenia statusu kontrahenta.
• sprawdzenie podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym lub w Centralnej Informacji i Ewidencji Działalności Gospodarczej,
• weryfikacja podmiotu w bazie REGON,
• dla podmiotów dokonujących transakcji w zakresie towarów „wrażliwych” (m.in. towary wymienione w załączniku nr 13 ustawy o podatku od towarów i usług) – sprawdzenie czy sprzedawca figuruje na dzień dokonania dostawy towarów w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną w odpowiedniej wysokości (http://kaucjagwarancyjna.mofnet.gov.pl/)
• kontrola posiadania strony internetowej podmiotu oaz jego adresu e-mail
• kontrola wymaganych koncesji i zezwoleń,
• kontrola transakcji z kontrahentami z UE, szczególnie w zakresie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, a szczególnie jeżeli ten interes dotyczy zakupu/sprzedaży towaru spoza zakresu działalności tego przedsiębiorcy,
• kontrola nietypowych transakcji dla danego podmiotu objętych ryzykami podatkowymi, np. złom, elektronika, telefony, karty telefoniczne, kawa, herbata, także złoto, • sformalizować relacje z kontrahentami – każda umowa o współpracę z dostawcą wskazane jest, aby była zawarta na piśmie,
• wystąpienie o kopię zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach,
• uzyskanie pisemnego zobowiązania się kontrahenta, że towar, który będzie sprzedawany, nie pochodzi z przestępstwa, i że nie był przedmiotem obrotu w ramach karuzeli podatkowej — oraz, że kontrahent nie uczestniczy i nie bierze udziału w oszustwie podatkowym,
• żądanie dołączenia do faktury specyfikacji dostarczanych towarów ze wskazaniem w niej indywidualnego numeru fabrycznego (seryjnego) każdego dostarczanego urządzenia oraz sprawdzać, czy produkt jest zgodny ze specyfikacją. Powyższy katalog czynności wskazany został w odpowiedzi na interpelację poselską z dnia 01 sierpnia 2017 r. Marka Kuchcińskiego . Nie stanowi on jednak źródła wykładni, tzn. organy podatkowe, mimo przyjęcia powyższej nadal mogą starać się udowodnić, że nie dochowano należytej staranności przy badaniu kontrahenta.

Trybunał Sprawiedliwości UE wskazuje, że jeżeli materialne i formalne przesłanki powstania prawa do odliczenia zostały spełnione, to niezgodne z zasadami funkcjonowania prawa do odliczenia VAT jest sankcjonowanie odmową możliwości skorzystania z tego prawa podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw, wcześniejsza lub późniejsza w stosunku do tej, której dokonał ów podatnik, została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku VAT (podobnie wyroki C 354/03, C 355/03 i C 484/03, C 439/04 i C 440/04, C 80/11 i C 142/11).

Jak stwierdzał Minister Finansów we wcześniejszych odpowiedziach na interpelacje poselskie, na proceder przestępczy wskazywać mogą również fakty, że:

• dostawcą jest nowo powstała firma, z najniższym kapitałem zakładowym, a jej właścicielem lub reprezentantem jest osoba młoda lub w wieku 50-60 lat, bez doświadczenia w branży;
• podmiot, szczególnie przy dużej skali działalności, zgłasza siedzibę firmy pod adresem, pod którym brak jest oznak prowadzenia działalności gospodarczej (tzw. „wirtualne biuro”), nie posiada zaplecza technicznego niezbędnego do prowadzenia tego rodzaju działalności;
• dostawcy i odbiorcy w łańcuchu dostaw często zmieniają się bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia (pojawiają się nowe firmy, ponownie uruchamiane są przedsiębiorstwa po zmianach udziałowców);
• dostawca nie dąży do zawarcia kontraktu handlowego przewidującego dłuższą współpracę;
• organizatorzy procederu, bez wyraźnego powodu, wskazują od kogo towar można/trzeba kupić, albo do kogo można/ należy sprzedać;
• brak kosztów transportu na poszczególnych etapach dostaw; zazwyczaj towar jest transportowany bezpośrednio do podmiotu z UE z pominięciem poszczególnych pośredników;
• stosunkowo krótkie terminy płatności, biorąc pod uwagę rozmiar transakcji; odwrócony łańcuch płatności – ostatni podmiot w łańcuchu finansuje cały zakup poprzez wpłaty zaliczek;
• podmioty oferujące sprzedaż oleju rzepakowego często nie zatrudniają pracowników – jedynym reprezentantem i zarazem pracownikiem jest prezes zarządu;
• osoba oferująca sprzedaż oleju rzepakowego reprezentuje kilka różnych podmiotów, nie będąc pracownikiem żadnej z tych firm;
• nieuzasadniona, duża liczba podmiotów biorących udział w obrocie (w normalnych warunkach rynek dąży do wyeliminowania zbędnych pośredników w obrocie, by uzyskać jak najwyższą marżę, natomiast w oszustwie podatkowym łańcuch obrotu jest nienaturalnie długi);
• podmioty, do których deklarowane są dostawy wewnątrzwspólnotowe (WDT), zakładane są głównie na terenie Czech i Słowacji przez polskich obywateli, a po krótkim okresie odsprzedawane są obcokrajowcom (Ukraińcom, Serbom, itp.), którzy nie mają wiedzy o przeprowadzanych transakcjach, nie posiadają również dokumentów z nimi związanych;
• marże na transakcjach są stosunkowo niskie dla większości firm w łańcuchu i często stanowią stałe kwoty, a negocjacje cenowe z reguły nie mają miejsca;
• zachodzi szybka wymiana handlowa, towary są odsprzedawane natychmiastowo kolejnym podmiotom bez magazynowania;
• podmiot oferujący sprzedaż oleju rzepakowego wykazuje na fakturze olej techniczny opodatkowany podstawową stawką VAT -23%, podczas gdy faktycznie przedmiotem sprzedaży jest olej jadalny objęty obniżoną stawką -5%;
• duża częstotliwość transakcji – transakcje są zawierane w formie elektronicznej (Skype, e-mail) co powoduje szybką zmianę kolejnych nabywców;
• metoda płatności – zaangażowane są duże kwoty, płatności są dokonywane gotówką lub przelewami bankowymi w tym samym banku, pieniądze znajdują się na kontach krótko;
• brak ubezpieczenia towarów mimo ich dużej wartości; • firmy uczestniczące w oszustwie nie zgłaszają wszystkich posiadanych rachunków bankowych związanych z działalnością.

Źródło: www.vat.pl